علائم و درمان سرطان روده کوچک (روده باریک)
سرطان روده کوچک نوع نادری از سرطان است که در روده کوچک یا باریک، یعنی بخشی از دستگاه گوارشی بین معده و روده بزرگ ایجاد می‌شود. دلیل ابتلا به این سرطان مشخص نیست، اما بعضی عامل‌ها احتمال بروز آن را افزایش می‌دهد که از آن جمله می‌توان به سابقه خانوادگی ابتلا به سندرم‌های سرطانی یا پیش از این مبتلا بودن به سرطان روده بزرگ اشاره کرد.
علائم سرطان روده کوچک دقیق نیست و شامل اسهال، درد بالای شکم، کاهش وزن و خستگی مزمن می‌شود. سرطان روده کوچک گاهی تا زمان وخیم شدن عارضه، برای مثال انسداد یا سوراخ شدن روده تشخیص داده نمی‌شود.
سرطان روده کوچک چیست؟
سرطان روده کوچک یا باریک نوع نادری از سرطان است که بافت‌های روده کوچک، بخشی از دستگاه گوارش بین معده و روده بزرگ را درگیر می‌کند. روده کوچک نقشی حیاتی را در فرایند هضم و جذب غذا به عهده دارد و به بدن کمک می‌کند تا مواد مغذی را جذب کند.
روده کوچک به سه بخش تقسیم می‌شود.
· دوازدهه یا اثنی عشر
· ژزونوم
· ایلئوم
انواع سرطان روده کوچک
سرطان روده کوچک عارضه‌ای نادر محسوب می‌شود که با توجه به تفاوت در ویژگی‌های ظاهری میکروسکوپی دارای پنج نوع است.
· آدنوکارسینوم
· تومور استرومال معده ـ روده
· تومور کارسینوئید
· لنفوم
· سارکوم
· لیومیوسارکوم
علت‌ها و عامل‌های خطر سرطان روده کوچک
شکل‌گیری تومورهای بدخیم در روده کوچک نسبت به دیگر بخش‌های دستگاه گوارش درصد شیوع پایین‌تری دارد. دلایل زیر برای نادر بودن سرطان روده کوچک ارائه شده است.
یک فرضیه این است که محتویات روده کوچک به دلیل مایع بودن کمتر مخاط یعنی پوشش داخلی روده کوچک را تحریک می‌کند.
کوتاه بودن زمان عبور در روده کوچک باعث می‌شود دیواره آن کمتر در معرض عامل‌های سرطان‌زا قرار بگیرد.
دیگر دلایل احتمالی محدود کننده وجود عامل‌های سرطان‌زا در روده کوچک یا کاهش دهنده تاثیر آنها عبارت است از:
تعداد پایین باکتری‌ها
وجود بافت لنفاوی بزرگ در دیواره روده کوچک
محیط قلیایی داخل روده کوچک
وجود آنزیم بنزو پایرن هیدروکسیلاز
آدنوکارسینوم روده کوچک گاهی پی‌آمد ابتلا به بیماری‌های زیر است.
بیماری کرون یا التهاب روده کوچک: این بیماری معمولاً بخش پایینی روده کوچک یعنی ایلئوم را درگیر می‌کند. التهاب تا عمق پوشش داخلی اندام آسیب‌دیده راه می‌یابد و بیمار را دچار درد می‌سازد. به علاوه افزایش تعداد دفعات تخلیه روده منجر به اسهال می‌شود.
بیماری سلیاک: عدم تحمل گلوتن
سندرم‌های پولیپوز خانوادگی: گروهی از بیماری‌های ارثی است که در اثر ابتلا به آنها زائده‌های کوچکی در دستگاه گوارش ایجاد می‌شود. چنانچه بیمار دچار آدنوماتوز پولیپوز باشد، اگرچه اکثر پولیپ‌ها و تومورهای جدیدتر در روده بزرگ ایجاد می‌شود، اما سرطان روده کوچک را درگیر می‌کند و غالباً در ابتدای آن یعنی در دوازدهه یافت می‌شود.
سرطان روده بزرگ شایع‌تر از سرطان روده کوچک است. عامل‌های خطر عمومی ابتلا به سرطان روده کوچک به شرح زیر است.
افراط در نوشیدن مشوربات الکلی
مصرف ماهی و گوشت دودی یا نمک سود
زیاده‌روی در مصرف مواد قندی
عامل‌های خطر ابتلا به سرطان روده کوچک در اثر وجود بیماری کرون به شرح زیر است.
جنسیت مردانه
طولانی مدت بودن بیماری
وجود فیستول‌های مرتبط: فیستول اتصالی غیرطبیعی است که از یک سطح تا سطح دیگر، برای مثال از روده بزرگ تا پوست کشیده می‌شود.
انجام جراحی برداشتن بخشی از روده
بیماران مبتلا به کرون شش برابر بیش از دیگران در معرض ابتلا به سرطان روده کوچک هستند.
لنفوم روده کوچک در اثر ابتلا به سلیاک نیز سیستم ایمنی را ضعیف می‌کند و خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند ایدز را افزایش می‌دهد.
علائم
علائم اولیه سرطان روده کوچک مانند اکثر سرطان‌های دستگاه گوارش نامشخص و مبهم است. بیمار معمولاً دچار ناراحتی‌های شکمی زیر می‌شود:
· حالت تهوع
· نفخ
· کاهش اشتها
· علایم زیر بیانگر پیشرفته شدن بیماری و لزوم درمان فوری است.
· خستگی مزمن
· کاهش وزن
· کم‌خونی فقر آهن
· خونریزی مشهود: بیمار خون یا ماده‌ای شبیه به دانه‌های قهوه استفراغ می‌کند یا مدفوعش سیاه رنگ می‌شود.
بیمار به دلیل انسداد روده کوچک در اثر پیشرفت سرطان از حالت تهوع شدید و استفراغ مکرر رنج می‌برد. پزشکان بارها سرطان روده کوچک را حین جراحی تشخیص داده‌اند که برای رفع انسداد غیرقابل توضیح روده انجام شده است.
یرقان (زرد شدن پوست): زردشدن پوست علامتی است که در صورت سرطانی شدن بخش بالایی روده کوچک دیده می‌شود. در این حالت مجاری صفراوی یعنی تخلیه کننده‌های کبد در محل ورود به روده کوچک مسدود می‌شود و رنگ پوست بیمار زرد می‌شود.
تشخیص
پزشکان تقریباً همواره ابتدا روده کوچک را با استفاده از ماده حاجب باریوم بررسی می‌کنند.
آندوسکوپی بخش فوقانی دستگاه گوارش برای تعیین ناحیه‌های مشکل‌ساز انجام می‌شود.
سی‌تی اسکن یا سونوگرافی معده برای مشاهده تومورهای حجیم احتمالی یا رد احتمال پخش شدن سرطان در گره‌های لنفاوی مجاور و اندام‌های دورتر مانند کبد انجام می‌شود.
کولونوسکوپی با هدف تشخیص تومورهای درگیر کننده بخش‌های پایینی روده کوچک انجام می‌شود.
درمان
روش‌های گوناگونی برای درمان سرطان روده کوچک وجود دارد که بهترین آنها با توجه به نوع تومور، مرحله سرطان و وضعیت سلامت عمومی بیمار انتخاب می‌شود. متخصص آنکولوژی (سرطان شناسی) برنامه درمانی مناسب را با در نظر گرفتن عامل‌های فوق و ترجیح بیمار انتخاب می‌کند.
جراحی: چنانچه امکان انجام جراحی وجود داشته باشد، بهترین نتیجه از درمان به دست می‌آید. عملی با حداقل تهاجم برای برداشتن تومور و بافت‌های آسیب‌دیده اطراف انجام می‌شود. جراح با توجه به بزرگی و محل تومور دو بخش روده کوچک را پس از خارج کردن غده به هم وصل می‌کند یا بای‌پس انجام می‌دهد و بخشی از روده را از مسیر فرایند گوارش کنار می‌گذارد. روده پس از انجام هر یک از دو روش عملکردی طبیعی خواهد داشت.
شیمی‌درمانی: شیمی‌درمانی سلول‌های سرطانی تومورها و منتشر شده در دیگر بخش‌های بدن را هدف قرار می‌دهد. شیمی‌درمانی پس از جراحی به منظور از بین بردن سلول‌های سرطانی باقیمانده و متوقف ساختن پخش شدن سرطان انجام می‌شود.
پرتودرمانی: پرتودرمانی در موارد نادر به منظور هدف قرار دادن و از بین بردن سلول‌های سرطانی یا تسکین علائم انجام می‌شود. پرتودرمانی را می‌توان با استفاده از اشعه‌های ایکس با انرژی بالا به صورت خارجی انجام داد، البته با به کار بردن سوزن یا سیم حامل مواد رادیواکتیو به داخل یا نزدیک سلول‌های سرطانی می‌توان درمان را در داخل بدن انجام داد.
پیشگیری از سرطان روده کوچک
ارتباط سرطان روده کوچک با بعضی بیماری‌ها این امکان را ایجاد می‌کند تا افراد مستعد ابتلا به این سرطان نادر را شناسایی کرد و آزمایش‌های غربالگری را انجام داد. افراد زیر بیش از دیگران در معرض ابتلا به سرطان روده باریک هستند:
افراد دارای سابقه خانوادگی ابتلا به سندرم‌های پولیپی مانند چوتز ـ جگرز و سندرم گاردنر بهتر است غربالگری منظم را با آزمایش‌های باریوم بخش فوقانی دستگاه گوارش انجام دهند.
بیماران مبتلا به سلیاک بیشتر در معرض ابتلا به آدنوکارسینوم و لنفوم روده کوچک هستند. این گروه باید رژیم بدون گلوتن را رعایت کنند.
آن گروه از مبتلایان به سلیاک که به تازگی وزنشان کاهش یافته و دچار اسهال یا دردهای شکمی شده‌اند، باید تحت مراقبت فوری قرار بگیرند و سی‌تی اسکن شکم و آزمایش باریوم روده کوچک برای بررسی وجود سرطان انجام شود.
بیماران مبتلا به کرون که عمل‌های بای‌پس روده کوچک انجام داده‌اند نیز باید تحت مراقبت فوری قرار بگیرند.
از آنجایی که بیماران مبتلا به کرون مستعد ابتلا به آدنوکارسینوم در انتهای تحتانی روده کوچک هستند، بنابراین بهتر است کولونوسکوپی ایشان به طور منظم جهت غربالگری انجام شود.
